BOYNUİNCELİ KİMDİR ?

Danişmentlilerin bir kolu olan Boynuinceliler kendilerinin aslen Kırşehir’in Kurugöl köyünden geldiklerini iddia ederler. Nevşehir’in kuruluşu ile birlikte buraya yerleştirilmişlerdir. 1700 yıllarında bununla ilgili belgeler mevcuttur. Develi ve Erciyes yaylalarına çıktıkları da bilinmektedir.

Daha sonraları Mersin –Karaman il sınırındaki Yüğlük Dağı* civarına yerleşmişlerdir. Buraya gelmelerinin asıl sebebi bilinmemektedir. Burada ilk önceleri Türkmenlerle yer kavgası yapmışlardır. Rivayetlere göre olay mahkemelik olmuştur. Mahkeme heyeti keşif yapmak için olay yerine gelir. Boynuinceliler civarın bekçisinden akıl isterler. Bekçide onlara keşif heyeti geldiğinde Türkmen mezar taşlarına sarılıp ağlamalarını söyler. Keşif heyeti gelir. Boynuinceliler mezarlığa varıldığında mezar taşlarına sarılıp “Anamızdı babamızdı nasıl ayırırsınız bizi atalarımızdan ” diye ağlamaya başlarlar. Keşif heyeti bu olaydan sonra Yüğlük Dağı etrafını Boynuincelilere verir.İlk yerlerini kazandıktan sonra Boynuincelilerin bir kısmı Karaman’a yerleşmiş bir kısmı da Mersin –Silifke arası sahil şeridine yerleşmişlerdir. Karaman’a yerleşenler burada birçok köy kurmuşlardır. Bunlardan bir kaçı, Barutkavran, Selerek, Üçbaş, Yeniköy, Çimenkuyu vs. Ayrıca Karaman da Zenbilli mahallesi ve Urgan mahallesi yerleştikleri yerlerdendir. Mersin –Silifke, sahil şeridine yerleşenler ilk önceleri Susanoğlu, Narlıkuyu, Kızkalesi’nin üstlerine yerleşmişlerdir. 1974 Kıbrıs Harekâtından sonra Kıbrıs’a göç eden Boynuinceliler de olmuştur. Sonraları ise bir kısmı Erdemli civarına yerleşmişlerdir. Burada Arpaçbahşiş Kasabası, Fatih mahallesi, Menderes mahallesi yeni yerleşim yerleri olmuştur.

Aslında davarcılık** yapan Boynuinceliler 1940 –1950 yıllarından sonra yerleşik hayata geçmeye başlamışlardır. Günümüzde ise hâlâ davarcılık yapan, yayla seyil*** arasında göçebe hayat yaşayan Boynuinceliler’de vardır. Bunların sayısı şu an 50 aileyi geçmez.

Boynuinceliler 9 oymaktan oluşmaktadır. Bunlar; (Eröz,1959:112)

1- Şahbaz Uşağı

2- Gaffarlu Uşağı

3- Kızılali Uşağı

4- Sarıbeyoğlu Uşağı

5- Sarıoğlanlı Uşağı

6- Hacıali Uşağı

7- Kerim Uşağı

8- Dolan Uşağı

9- Gözaralı Uşağı

Yüğlük Dağı etrafına gelen Boynuinceliler zamanın şartlarından dolayı çeşitli yerlere yerleşmişlerdir Mersin, Karaman, Kıbrıs’a yerleşen Boynuinceliler için birçok espirili sözler atfedilmiştir. Birisi Boynuinceli’yim dediği zaman Boynuinceli olmayanlar hemen “Ne var? Bu Boynuincelilerin gitmediği yer mi var? Amerikalılar aya çıktığında Boynuinceliler varsalardı öküzle tarla sürüyorlarmış, Boynuincelilerin topalı aya çıkmış, kim bilir sağlamı nereye gitmiştir?” gibi espiriler yapmaktadırlar.Buradan da Boynuincelilerin çok geniş bir alana yerleştiğini ve etrafındakilerle devamlı etkileşim halinde olduklarını çıkarabiliriz.Boynuincelilerin bilinen önemli liderleri, Kurt Bey, Memiş Bey ve Mustafa Bey’dir. Mustafa Bey zamanında Halimli Oymağı ile büyük bir otlak kavgası yapılmıştır. (Yalman,1971:206)

COĞRAFİ KONUM

Daha önce de bahsettiğimiz gibi Boynuinceliler Mersin, Silifke, Karaman üçgenine yerleşmişlerdir. Bir kısmı da 1974 Kıbrıs Harekâtı sonrası Kıbrıs’a yerleşmişlerdir. Bizim konumuz olan İçel ili içindeki Boynuinceliler Silifke-Mersin arasına yerleşmişlerdir. Silifke merkez, Susanoğlu, Tekir, Narlıkuyu, Akkum, Akyar, Erdemli merkez, Fatih ve Menderes Mahalleleri, Arpaçbahşiş, Kagapınarı, Mersin Çavuşlu yerleşim alanlarıdır. Görüldüğü gibi kıyı şeridinde sıralı bir yerleşim vardır.Şimdi sadece İçel’deki Boynuincelilerin yazları çıktığı bir de yaylaları vardır. Bu ilk yerleştikleri yer olan Yüğlük Dağı civarıdır. Bu dağın etrafındaki, Karagöl, Eğriçayır, Perçin, Sarıtaş, Yedibel, Koncagediği, Oğru gibi yaylalardır. Bunların hepsine birden Koca Yayla denilmektedir. Bu yayla civardaki en soğuk yayladır.

Son yıllarda yaylanın uzak olması (Erdemli’ye 90 km. Silifke’ye 70 km. uzaklıkta),elektrik, telefon, su gibi önemli ihtiyaçların olmaması, ulaşımın zor sağlanması gibi nedenlerden dolayı yayla cazibesini kaybetmiştir. Yerine ihtiyaçların daha kolay karşılandığı yakın yaylalara gidilmeye başlanmıştır. Hatta bu yaylalardan yer alanlarda olmuştur. Avgadı, Cıcık, Güzeloluk, Sorkun örnek yaylalardır.Fakat günümüzde “İllede kendi yaylamız başka oluyor”deyip Koca Yayla’ya çıkanlar daha fazladır. “Yayla hayatı kendi yaylamızda daha zevkli ve heyecanlı oluyor.” denilmektedir. 

BOYNUİNCELİ OYMAĞI

Boynuinceli oymağı, Herikli, Karacakürt, Deller(Deliler), Sıdıklı(Sadıklı), Savcılı, Karacalı, Kelemenli, Kurutlu (Kurtlu), Kızılhalilli cemaatlerinden oluşur.Bu oymak için “Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatler(*)” adlı yapıtta, “Rumi 1140 Mahalli İskan Fermanı’yla Aksaray Sancağı, Sivas, Kırşehri, Konya, Karaman, Bozkır Kazası(Beğşehri Sancağı), Hacıbektaş Kazası (Kırşehri Sancağı), Koçhisar Kazası (Aksaray Sancağı), Adana, Maraş , Nevşehir Kazası (Niğde Sancağı), Develi, Ilgaz Kazası (Kengiri-Çankırı) Sancağı, Niğde, Danişmendlü (Danişmendlü-i Sağir) Kazası (Niğde Sancağı)’na yerleştirilmiş olup, konar göçer Türkman Yörükani taifesindendir.” denmektedir.

HERİKLİ CEMAATİ

Cevdet TÜRKAY’ ın hazırladığı ve geniş bir araştırmaya dayanan “Başbakanlık Arşivi ve Belgelerine göre OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA OYMAK, AŞİRET ve CEMAATLER(*)” adlı yapıtın 417. sayfasında, Herikli, Herekli, Herekeli, Herecli Cemaati başlığı altında yer alan bilgilere göre Herikli Cemaati’nin; Kırşehri, Karaman, Konya, Aksaray, Kayseri, Malatya, Kütahya, Bozok(Yozgat), Aydın, Halep, Adana, Sivas, Hacıbektaş Kazası(Kırşehri Sancağı), Arabsun (Gülşehir), Afyon, Tokat, Nevşehir, İzmir ve Van’a yerleştirildikleri, ayrıca hepsinin de Danişmentli aşiretine mensup Türkmen taifesinden oldukları belirtilmektedir. Araştırmamız sonucunda Danişmentli aşiretinin, Boynuinceli oymağına, Boynuinceli oymağının da Oğuz kollarından Bozoklar’ın Yıldızhan (Beğdili boyu) koluna bağlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Adı geçen yapıtın 63. sayfasında (arşiv kayıtlarından alınmış şekliyle), “Danişmentli Türkmen taifesinden Boynuinceli oymağının yaylakları Develi ve Erciyes Dağı civarı, kışlakları Aksaray, Hacıbektaş kazası, Kırşehir sancakları idi. Boynuınceliler oymağı, kendi hallerinde kar-ü kısb(*) ile meşgul ve ekserisi okur yazar, haccül haremeyn ve zikudret kimesnelerdi. Binaen Nevşehir’e yerleştirilmişlerdi. Boynuinceliler’den Nevşehir’e sakin olanlar (yerleştirilen), Karacakürt ve Herikli ve Savcılı ve Sadıklı ve Nefsiboynuinceli oymakları ve bunlardan maade on adet oymak ve onsekiz cemaat vardır.” denilmektedir.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Kullan%C4%B1c%C4%B1_mesaj:Boynuinceli